در این مقاله به بررسی روش های گوناگون پلیسه گیری و زنگ زدایی به طور جداگانه و مفصل پرداخته خواهد شد و پس از شرح هریک از روش ها و روند انجام کار، نکات موثر هریک ضمیمه خواهد شد:
فرآیند پلیسه گیری یک عملیات موثر در هنگام ساخت قطعات مختلف است که شامل برداشتن برآمدگی هایی است که لبه های ناهموار یا برجستگی های ناخواسته ای هستند و در حین ماشینکاری، برش یا شکل دادن به مواد ایجاد می شوند. پلیسه می تواند بر روی مواد مختلفی مانند فلز، پلاستیک، چوب یا حتی سرامیک ایجاد شود.
پلیسه گیری به چند دلیل ضروری است:
حفظ ایمنی برای کاربران یا صنعتگران – جلوگیری از اختلال در کارکرد یا مونتاژ به دلیل وچود پلیسه – حفظ ظاهر مرتب و آراسته و…
براساس جنس قطعه کار و کاربردهای خاص، فرآیند پلیسه گیری را می توان با استفاده از روش های مختلفی انجام داد. در اینجا چند تکنیک متداول آورده شده است:
- سوهان: از سوهان فلزی استفاده کنید تا پلیسه ها و لبه های تیز را با دقت از مواد فلزی یا پلاستیکی جدا کنید. سوهان را با زاویه کمی نگه دارید و فشار ملایمی را با حرکت عقب و جلو وارد کنید.
- سنباده: یک تکه کوچک کاغذ سنباده را تا کنید و به آرامی آن را روی پلیسه ها حرکت دهید تا سطح صاف شود. برای دستیابی به یک سطح صاف تر، از کاغذ سنباده ریزتر استفاده کنید.
- فرچه های سیمی: با استفاده از فرچه سیمی فرز یا سردریلی یا فرچه های سیمی قابل نصب روی انواع سنگ رومیزی، می توانید به راحتی عملیات پلیسه گیری را به انجام برسانید. برای استفاده از فرچه سیمی برای این کاربرد، نکاتی را مدنظر داشته باشید: برس سیمی مناسب را با توجه به درجه سختی مورد نظر و شکل قطعه کار از بین شکل های بدنه متفاوت و جنس رشته های گوناگون، انتخاب کنید؛ از عینک و دستکش در زمان مصرف استفاده کنید؛ از محکم کردن قطعه کار مطمئن شوید و…
- واترجت زدایی: واترجت های فشار بالا به سمت پلیسه ها یا ناحیه برآمده هدایت می شوند تا برجستگی ها را از بین ببرند. این روش به ویژه برای مواد حساس نسبت به حرارت، مفید است.
انتخاب روش پلیسه گیری به عواملی مانند نوع مواد، پیچیدگی قطعه، حجم قطعه، محدودیت های زمانی و نتایج مورد نظر بستگی دارد. تولیدکنندگان اغلب ترکیبی از روش ها را برای دستیابی به بهترین نتایج رفع پلیسه استفاده می کنند.
فرآیند از بین بردن زنگ زدگی شامل چندین مرحله است و ابزارها و روش های مختلفی برای انجام این کار وجود دارد. در اینجا یک طرح کلی از روند زنگ زدایی و برخی از ابزارهای رایج مورد استفاده آورده شده است:
- اقدامات احتیاطی و ایمنی: قبل از شروع فرآیند زنگ زدایی، اطمینان حاصل کنید که اقدامات ایمنی لازم مانند پوشیدن دستکش، عینک ایمنی و کار در یک منطقه با تهویه مناسب را انجام داده اید.
- تمیز کردن سطح: با تمیز کردن سطح زنگ زده شروع کنید تا هر گونه آلودگی یا کثیفی از بین برود. برای تمیز کردن محل می توانید از یک محلول شوینده ملایم و آب یا یک چربی گیر استفاده کنید.
- روش های مکانیکی:
- برس های سیمی: برای فرایند زنگ زدایی، استفاده از فرچه های سیمی بسیار کاربردی و موثر است. بر اساس شکل قطعه، نوع محفظه یا بدنه برس خود را در ابعاد مختلف از بین موارد کاسه ای، تخت، سردریلی و… انتخاب نمایید. برای این کار از فرچه سیمی کاسه افشان و فرچه سیمی کاسه ای بافته نیز می توانید به طور موثری استفاده کنید. البته با توجه به درجه سختی زنگ زدگی، اگر استفاده از نوع افشان موثر نبود، به جای اعمال فشار زیاد و نادرست، از نوع بافته استفاده نمایید که مقاومت وسختی بیشتری دارد.
- سنباده: می توان از سنباده درشت برای سنباده زدن دستی زنگ زدگی استفاده کرد.
- پاشش مواد ساینده: این روش شامل استفاده از هوای فشرده یا محفظه فشار برای به حرکت درآوردن ذرات ساینده (مانند ماسه، اکسید آلومینیوم یا شیشه خرد شده) بر روی سطح زنگ زده است و به طور موثر زنگ زدگی را از بین می برد.
- روش های شیمیایی:
- حل کننده زنگ: محلول های حل کننده زنگ به صورت تجاری در دسترس هستند. محلول زنگ زدایی را روی سطح زنگ زده بمالید و اجازه دهید تا نفوذ کند و زنگ را از بین ببرد. دستورالعمل های محصول را به دقت دنبال کنید.
- سرکه یا آب لیمو: این وسایل خانگی نیز می توانند به زدودن زنگ کمک کنند. ماده زنگ زده را چند ساعت یا یک شب در سرکه یا آب لیمو قرار دهید. زنگ شل شده را با برس سیمی یا سنباده پاک کنید.
- خمیر جوش شیرین: جوش شیرین را با آب مخلوط کنید تا خمیری ایجاد شود و آن را روی ناحیه زنگ زده بمالید. بگذارید مدتی بماند، سپس آن را بشویید. جوش شیرین به عنوان یک ساینده ملایم عمل می کند و به زنگ زدایی کمک می کند.
- ابزارهای برقی:
- ابزار چرخشی با اتصال برس سیمی: ابزار چرخشی با اتصال برس سیمی می تواند برای از بین بردن زنگ زدگی های بسیار سخت موثر باشد. برای این کاربرد از کیفیت برس سیمی مطمئن شوید و از محصولات برند های معتبر مانند تولید کننده فرچه سیمی کربلایی ( ساب ایران ) استفاده کنید.
- دستگاه سنگ رومیزی یا زاویه ای: یک دستگاه سنگ مجهز به اتصال برس سیمی می تواند به سرعت زنگ زدگی را از سطوح بزرگ پاک کند.
پس از زنگ زدایی، مهم است که سطح تازه تمیز شده را از زنگ زدگی آینده محافظت کنید. برای جلوگیری از زنگ زدگی می توانید از یک رنگ، ضد زنگ یا یک پوشش محافظ استفاده کنید.
توجه: انتخاب روش و ابزار زنگ زدایی ممکن است بسته به میزان زنگ زدگی، نوع مواد و ترجیح شخصی متفاوت باشد. همیشه الزامات خاص پروژه حذف زنگ زدگی را در نظر بگیرید و دستورالعمل های ارائه شده توسط سازنده ابزار یا محصولاتی که استفاده می کنید را دنبال کنید.
به طور کلی می توان گفت پلیسه گیری و زنگ زدایی، فرآیندهای مهمی در صنایع مختلف از جمله ساخت و تعمیرات هستند. روش های مختلفی برای پاک کردن و زدودن زنگ وجود دارد که هر کدام مزایا و محدودیت های خاص خود را دارند. برای مثال، برای روش های پلیسه گیری داریم:
- روش دستی: شامل استفاده از ابزارهای دستی مانند فایل‌ها، کاغذ سنباده یا سوهان ها برای جدا کردن برجستگی ها به صورت دستی است. برای قطعات کوچک یا پیچیده مناسب است اما می تواند زمان بر و کاری فشرده باشد.
- روش مکانیکی: روش های مکانیکی از ماشین آلات یا تجهیزات برای از بین بردن برآمدگی ها استفاده می کنند. به عنوان مثال می توان به ماشین های غلتشی، فینیشرهای ارتعاشی یا برس های سیمی قابل اتصال به انواع دستگاه ها اشاره کرد. این روش ها برای حجم های بیشتر تولید، سریع تر و کارآمدتر هستند.
- روش حرارتی: از ترکیبی از گرما و فشار برای از بین بردن پلیسه ها استفاده می کند.
- روش شیمیایی: شامل استفاده از عوامل شیمیایی برای حل کردن یا نرم کردن برجستگی ها است. قطعات در این محلول غوطه ور می شوند یا با یک محلول شیمیایی اسپری می شوند.
و برای روش های زنگ زدایی نیز داریم:
- روش های مکانیکی: تکنیک های ساینده مانند سنباده زدن، برس زدن سیمی، یا سنگ زنی
- روش های شیمیایی: زنگ زداها یا حل کننده های زنگ می توانند با زنگ واکنش شیمیایی داده و آن را به یک ترکیب محلول تبدیل کنند که به راحتی قابل شستشو است. برای این منظور معمولاً از محلول های مبتنی بر اسید فسفریک استفاده می شود.
- الکترولیز: حذف زنگ الکترولیتی شامل فرو بردن جسم فلزی زنگ زده در محلول الکترولیت و اعمال جریان الکتریکی است.
- مبدل زنگ: مبدل های زنگ محصولاتی هستند که از نظر شیمیایی با زنگ واکنش می دهند و آن را به یک ترکیب پایدار تبدیل می کنند و از زنگ زدگی بیشتر جلوگیری می کنند. این مبدل ها معمولا حاوی اسید تانیک یا اسید فسفریک هستند و یک لایه محافظ روی سطح فلز تشکیل می دهند.
انتخاب روش مناسب بر اساس ماهیت و اندازه قطعه، میزان زنگ زدگی یا پلیسه، تجهیزات موجود و ملاحظات ایمنی مهم است. همیشه از پروتکل های ایمنی مناسب پیروی کنید و در صورت لزوم با متخصصان مشورت کنید.
